Czy to jeśli chodzi o kawę, herbatę, czy wino, wielu koneserów nie chce pić tego co łatwo dostępne. Gonimy za unikalnym doświadczeniem, unikalnymi produktami.
Sprzedawcy dobrze o tym wiedzą, dlatego w marketingu pojawia się od czasu do czasu termin 'dzika herbata’. Kiedy słyszymy dzika, nasza wyobraźnia od razu podsuwa nam fantastyczny obrazek: krzew herbaty rosnący w trudno dostępnym miejscu, w nieskażonej naturze, w cieniu majestatycznych drzew, otoczony bambusami…wokół słychać śpiew ptaków, a na dokładkę przechadzają się pandy. 'Dzika’ to obietnica wyjątkowego smaku i wyjątkowego doświadczenia, powrotu do korzeni.
Jedno małe słowo, a uruchamia tyle pozytywnych skojarzeń, reklama sama się napisała i już wyciągamy portfel.
Ale co tak naprawdę kryje się pod pojęciem 'dzika’ w odniesieniu do herbaty? Czy to rzeczywiście piękny obrazek nieskazitelnej przyrody czy może raczej sprytny marketing? A może coś pomiędzy?
Co to jest dzika herbata?
Termin 'dzika herbata’ jest w świecie herbaty różnie rozumiany.
Jako dzikie mogą być opisywane herbaty produkowane z liści krzewów/drzew herbaty, które nie są odmianami klonalnymi a starymi odmianami lokalnymi, rozmnażanymi z nasion, lub samodzielnie się rozsiewającymi. Również tych, które należą do gatunków użytkowych innych niż Camellia sinensis (np. C. crassicolumna, C. taliensis, C. tachangensis). Znaczenie odgrywa tu do pewnego stopnia również wiek krzewów, gdzie krzewy starsze są bardziej cenione. Z takimi roślinami spotkamy się głównie w chińskiej prowincji Yunnan.
Z innej perspektywy, 'dzikość’ określana jest też nie na podstawie samych krzewów, lecz na podstawie ich otoczenia. Typowa, komercyjna plantacja herbaty, to monokultura, gdzie krzewy sadzone są w równych rządkach, jeden przy drugim. Rosną one w nazwijmy to 'bardziej przewidywalnych’ warunkach. Nawet jeśli krzewy są klonami, ale rosną otoczone wieloma innymi gatunkami roślin i zwierząt, w bioróżnorodnym środowisku, to taka herbata jest określana jako dzika. W bogatszym otoczeniu krzewy wystawione są na działanie zróżnicowanych czynników, co wpływa na ostateczny skład chemiczny liści a więc i smak w filiżance.
Mianem 'dzikich’ określa się również krzewy, które są minimalnie uprawiane, minimalnie przycinane lub porzucono ich aktywną uprawę – krzewy zdziczałe. To trochę tak, jak opuszczony przed laty sad jabłoniowy.
W przypadku herbat dzikich, mamy często do czynienia z kombinacją wyżej wymienionych elementów. Więc myślę, że fair jest powiedzieć, że w świecie herbaty dzikość to spektrum, gdzie możemy mieć herbatę pozyskana ze starych krzewów, lokalnej odmiany, rosnących w lesie (blisko naszego idealnego obrazka dzikości), lub zdziczałe, nieprzycinane klony rosnące tuż obok typowej plantacji.
Jak rozpoznać więc, z jaką dziką herbatą mamy do czynienia? Sprawa jest trochę łatwiejsza jest w języku chińskim.
W języku chińskim pojawiają się różne terminy, które tłumaczone są na angielski czy polski jako 'dzika herbata’, ale po chińsku łatwiej je rozróżnić (choć też są zamiennie stosowane 🫠).
- Mamy terminy huangye cha (荒野茶) i paohuang cha 抛荒茶 – krzewy nieprzycinane lub krzewy opuszczone, zdziczałe.
- Pojawia się również senlin cha (森林茶) – herbata leśna, który opisuje środowisko, w którym rosną krzewy – zdecydowanie bioróżnorodne, leśne.
- I mamy również, najpowszechniej używane yesheng cha (野生茶) – do tego worka, może trafić wszystko z naszego spektrum dzikości.
W Chinach niedługo wchodzi jednak w życie standard branżowy GH/T 1465-2024, który reguluje co może być określane jako dzika herbata. Czy da nam to głębszą pewność w produkt, który kupujemy? Czas pokaże.
Ostatecznie, jeśli chcemy znać szczegóły na temat naszej dzikiej herbaty, a nie ma ich na opakowaniu, czy w opisie produktu, musimy szukać informacji u sprzedawcy i liczyć na to, że będzie znał odpowiedź. Ale, jak widzicie pojęcie dzika herbata jest dość zagadkowe, czy też szerokie, a droga do miejsca, w którym rosła nasza herbata daleka…także nie wińcie za bardzo sprzedawcy, jeśli tych szczegółów nie będzie znał.
Nie uważam, żeby dzika herbata była wyłącznie chwytem marketingowym, ale czasami zawartość opakowania może odbiegać od naszych wyobrażeń.
Czy w takim razie warto kupować dziką herbatę?
To trudne pytanie! Więc najpierw może spróbuję odpowiedzieć na inne: dlaczego dzika herbata jest w ogóle taka poszukiwana?
Myślę, że atrakcyjność takiej herbaty wynika przede wszystkim z jej unikalności, w porównaniu z herbatą z konwencjonalnych plantacji. Im bliżej na 'spektrum dzikości’ jest nasza herbata, tym będzie rzadsza i trudniejsza do zdobycia i…droższa.
Faktycznie dziko rosnące krzewy/drzewa herbaty są trudno dostępne, nie jest ich dużo, zbiór z roku na rok jest nieprzewidywalny. Nawet z nieprzycinanych krzewów liście i pąki zbiera się dużo trudniej niż z tych, które są regularnie przycinane. To wszystko sprawia, że zbiór jest bardziej skomplikowany i bardziej kosztowny.
Jeśli chodzi o smak, dzikie herbaty są również bardziej nieprzewidywalne, bardziej złożone, czasem zaskakujące. Kultywary są często selekcjonowane z uwagi na charakterystyczny smak czy aromat, w przypadku krzewów rozmnażanych z nasion, zrobiona z nich herbata jest bardziej nieregularna w smaku, co niektórym może odpowiadać, innym nie bardzo.
Nie zapominajmy także, że na ostateczny smak herbaty ma wpływ nie tylko materiał wykorzystywany w produkcji, ale również proces przetwarzania. Dobrze przeprowadzony proces sprawi, że otrzymamy lepszą herbatę, nieumiejętnie przeprowadzony nie uratuje nawet najlepszych i najciekawszych smakowo liści.
Czy warto? #yolo